Na podstawie unijnych zasad pomocy państwa Komisja Europejska zatwierdziła polski program o wartości 21 mln euro (100 mln PLN) mający na celu zrekompensowanie przedsiębiorstwom działającym w sektorze turystyki strat poniesionych w wyniku środków ograniczających przyjętych przez Polskę w odpowiedzi na instrumentalizację migrantów przez władze białoruskie na zewnętrznej granicy UE.

Środek pomocy

2 września 2021 r. Polska wprowadziła stan wyjątkowy w części województw podlaskiego i lubelskiego, tj. w pasie o długości około 3 kilometrów wzdłuż zewnętrznej granicy UE z Białorusią. Polska wprowadziła wtedy szereg obostrzeń, w tym zakaz przebywania turystów na obszarze objętym stanem wyjątkowym. Środki te przyjęto w odpowiedzi na wyjątkową sytuację wywołaną przez reżim Łukaszenki w celu podważenia bezpieczeństwa UE. Ukierunkowane działania służb białoruskich na granicach zewnętrznych UE obejmowały próby spowodowania wzrostu nielegalnej migracji do UE. Zakaz przebywania turystów na obszarze objętym obostrzeniami obowiązywał do końca czerwca 2022 r.

Polska zgłosiła Komisji zamiar przyjęcia programu o wartości 21 mln EUR (100 mln PLN), którego celem jest zrekompensowanie sektorowi turystyki strat poniesionych w okresie od września 2021 r. do czerwca 2022 r.

Pomoc w ramach programu będzie miała formę dotacji bezpośrednich. Beneficjentami programu mogą być przedsiębiorstwa z sektora turystyki prowadzące działalność lub świadczące usługi na obszarze objętym stanem wyjątkowym, w tym hotele, restauracje i różnego rodzaju organizatorzy turystyki.

Podmioty ubiegające się o pomoc muszą wykazać, że ich sprzedaż zmniejszyła się o co najmniej 25 proc. w porównaniu ze sprzedażą uzyskaną między wrześniem 2018 r. a czerwcem 2019 r. Rekompensata pokryje część kosztów beneficjenta (tj. wszystkie koszty pomniejszone o koszty amortyzacji) odpowiadającą utracie obrotu. Pomoc będzie ograniczona do 65 proc. średniego miesięcznego przychodu wnioskodawcy w okresie trzech miesięcy poprzedzających wprowadzenie zakazu wjazdu turystów.

Polska szacuje, że z programu skorzysta do 100 przedsiębiorstw.

Ocena Komisji

Komisja oceniła zgłoszony środek pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa, w szczególności art. 107 ust. 2 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Na mocy tego artykułu państwa członkowskie mogą rekompensować szkody, jakie przedsiębiorstwa lub sektory ponoszą bezpośrednio w wyniku zdarzeń nadzwyczajnych, takie jak szkody spowodowane kryzysem na granicy polsko-białoruskiej.

Komisja stwierdziła, że sytuację na granicy polsko-białoruskiej można uznać za zdarzenie nadzwyczajne ponieważ jest to wyjątkowe i nieprzewidywalne wydarzenie o znacznej skali m.in. ze względu na zaangażowanie państwa trzeciego instrumentalizującego migrantów w celu destabilizacji całej UE, wielkość dotkniętego obszaru geograficznego, nagły znaczny wzrost liczby przypadków nielegalnego przekraczania granicy, a także czas trwania oraz wprowadzenie stanu wyjątkowego przez trzy państwa członkowskie UE. W związku z tym polski program rekompensowania strat bezpośrednio związanych z tym zdarzeniem jest uzasadniony.

Ponadto Komisja stwierdziła, że środek jest proporcjonalny, ponieważ rekompensuje jedynie szkody, które są bezpośrednio związane z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej. Wprowadzone zostaną również zabezpieczenia ograniczające pomoc do niezbędnego minimum. W szczególności pomoc będzie ograniczona do poziomu utraconego zysku, obliczonego na podstawie zysku, jaki beneficjenci realistycznie osiągnęliby w przypadku braku środka ograniczającego. Przewidywana rekompensata nie będzie zatem wykraczać poza to, co jest konieczne do naprawienia szkody.

W związku z tym Komisja zatwierdziła polski program pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.

Jawna wersja decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.102490 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 26 stycznia 2023 r.