Komisja Europejska zatwierdziła, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa, szereg środków wsparcia w kontekście restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji polskiego banku Getin Noble Bank S.A.

Proces restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, koordynowany przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, oraz powiązane środki wsparcia umożliwią uporządkowaną sprzedaż lub likwidację banku, chroniąc jednocześnie zarówno stabilność finansową, jak i równe warunki działania na jednolitym rynku.

Plan restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Getin Noble Bank

Getin Noble Bank jest jednym z dziesięciu największych polskich banków, a łączna wielkość jego aktywów wynosi około 9,2 mld euro (44 mld złotych).

Od 2016 r. bank ten znajdował się w trudnej sytuacji ze względu na niską rentowność, co doprowadziło do wyczerpania jego kapitału. W 2018 r. doszło do paniki bankowej – w okresie krótszym niż trzy tygodnie z banku wycofano środki w wysokości około 2,25 mld euro (10,7 mld złotych). Ryzyko prawne i kredytowe związane z kredytami hipotecznymi we frankach szwajcarskich dodatkowo zmniejszyło wartość aktywów banku. Środki naprawcze wprowadzane przez bank od 2016 r. okazały się niewystarczające.

30 września 2022 r., na podstawie opinii Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), polski krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (Bankowy Fundusz Gwarancyjny – „BFG”) uznał bank za „zagrożony upadłością”.

W związku z tym BFG zdecydował, że w interesie publicznym leży wszczęcie wobec banku przymusowej restrukturyzacji, zgodnie z europejską dyrektywą w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków (BRRD), a nie postępowania upadłościowego na mocy prawa krajowego.

Plan przewiduje, że po restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku jego główne aktywa i pasywa, z wyjątkiem wszystkich akcji i obligacji podporządkowanych, które ulegną umorzeniu w celu pokrycia strat, zostaną przeniesione do nowo utworzonego banku pomostowego. Celem tego przeniesienia jest zapewnienie kontynuacji normalnej działalności bankowej.

Zgodnie z możliwościami przewidzianymi w BRRD bank pomostowy będzie służył jako tymczasowe rozwiązanie mające na celu zapobieżenie nieuporządkowanemu wyjściu Getin Noble Banku z rynku oraz zapewnienie wystarczającego czasu na zorganizowanie uporządkowanego procesu sprzedaży banku pomostowego. Polska zobowiązała się do rozpoczęcia otwartej, przejrzystej i niedyskryminacyjnej procedury sprzedaży nowo utworzonego banku pomostowego w celu znalezienia odpowiedniego nabywcy, który zapewniłby jego długoterminową rentowność.

BFG, który jest odpowiedzialny zarówno za przymusową restrukturyzację banków, jak i za gwarantowanie depozytów w Polsce, dopilnuje, aby nowo utworzony bank pomostowy był dobrze wyposażony w kapitał i miał dostęp do wystarczającej płynności.

W związku z tym BFG przekaże nowo utworzonemu bankowi pomostowemu wsparcie bezpośrednie w formie zastrzyków pieniężnych o wartości około 1,4 mld euro (6,9 mld złotych). Środki te będą finansowane z (i) funduszu przymusowej restrukturyzacji; oraz (ii) systemu gwarantowania depozytów, za które odpowiedzialność ponosi BFG.

Ponadto System Ochrony Banków Komercyjnych („SOBK”), który tworzy osiem największych banków komercyjnych działających na rynku polskim, postanowił (i) wesprzeć operację kwotą około 735 mln euro (3,5 mld złotych) w celu pokrycia reszty strat; oraz (ii) tymczasowo objąć 49 proc. akcji banku pomostowego.

Ocena Komisji

Interwencja w ramach funduszu przymusowej restrukturyzacji finansowanego ze składek sektora bankowego i zarządzanego przez BFG kwalifikuje się jako pomoc państwa na mocy przepisów UE. Z drugiej strony banki komercyjne uczestniczące w SOBK podjęły decyzję o dobrowolnym wsparciu przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku ze środków własnych, w związku z czym ich interwencja nie kwalifikuje się jako pomoc państwa.

Komisja oceniła środki pomocy, które zostały opracowane i wdrożone przez BFG, zgodnie z regułami pomocy państwa na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego („komunikat bankowy z 2013 r.”). Komisja stwierdziła, że środki te są zgodne z celem, jakim jest utrzymanie stabilności finansowej. Obecni akcjonariusze i obligatariusze wnieśli wkład w pokrycie kosztów, ograniczając potrzebę interwencji polskiego funduszu przymusowej restrukturyzacji, zgodnie z zasadami podziału obciążenia. Ponadto w celu ograniczenia zakłóceń konkurencji Polska zobowiązała się między innymi, że bank pomostowy będzie istniał przez ograniczony czas i że wdrożone w nim zostaną zasady ostrożnego zarządzania. Na tej podstawie Komisja zatwierdziła środki na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.

W ramach swojej decyzji w sprawie pomocy państwa Komisja sprawdziła również, czy przestrzegano zasad umorzenia lub konwersji długu określonych w BRRD. W szczególności polskie przepisy transponujące dyrektywę w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków wymagają, aby na pokrycie strat banku dokonano umorzenia praw udziałowych lub konwersji zobowiązań (w wysokości co najmniej 8 proc. zobowiązań banku). Przepisy te zapewniają ograniczenie do minimum wysokości pomocy państwa, chroniąc jednocześnie stabilność finansową. W tym przypadku fundusz przymusowej restrukturyzacji oraz fundusz gwarantowania depozytów są finansowane ze składek sektora bankowego, w związku z czym przymusowa restrukturyzacja jest w całości finansowana przez ten sektor, bez korzystania z pieniędzy podatników. Depozyty w są bezpieczne i klienci zachowują pełny dostęp do swoich oszczędności przez cały czas trwania procedury. Komisja stwierdziła zatem, że pomoc dla Getin Noble Banku na jego przymusową restrukturyzację spełnia odpowiednie warunki określone w BRRD.

Kontekst

Wspólne unijne reguły pomocy państwa na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego („komunikat bankowy z 2013 r.”) zachęcają do wyprowadzenia z rynku nierentownych podmiotów, a jednocześnie umożliwiają przeprowadzenie tego wyjścia w sposób uporządkowany, tak aby chronić stabilność finansową. Ponadto reguły te zapewniają, aby pomoc była ograniczona do niezbędnego minimum, oraz przeciwdziałają zakłóceniom konkurencji spowodowanym przez dotacje, które dają bankom objętym pomocą przewagę nad ich konkurentami.

Przepisy europejskiej dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków dają organom krajowym niezbędne narzędzia i uprawnienia do łagodzenia skutków poważnych problemów lub upadłości banków lub dużych firm inwestycyjnych oraz do zarządzania takimi sytuacjami. Umożliwiają on organom krajowym ochronę stabilności finansowej przy jednoczesnym wprowadzaniu odpowiednich środków w celu ograniczenia wykorzystania środków publicznych i łagodzenia zakłóceń konkurencji wynikających z pomocy. Takim środkiem jest przede wszystkim sprzedaż banków pomostowych.

Dodatkowe informacje

Wersja decyzji nieopatrzona klauzulą poufności zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.100687 w rejestrze pomocy państwa na stronie poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 1 października 2022 r.