Komisja Europejska zatwierdziła polski program o wartości 836 mln euro (3,9 mld złotych) przeznaczony na wsparcie sektora rolnictwa w kontekście inwazji Rosji na Ukrainę. Program został zatwierdzony na podstawie tymczasowych kryzysowych ram prawnych dotyczących pomocy państwa, przyjętych przez Komisję 23 marca 2022 r. na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”), w których uznano, że w całej gospodarce UE występują poważne zaburzenia.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, która jest odpowiedzialna za politykę konkurencji, powiedziała: Ten program o wartości 836 mln euro umożliwi Polsce wspieranie rolników, którzy odczuli skutki wzrostu kosztów produkcji wynikającego z inwazji Rosji na Ukrainę oraz związanych z tym sankcji. Pozostajemy solidarni z Ukrainą i jej obywatelami. Jednocześnie kontynuujemy ścisłą współpracę z państwami członkowskimi, aby można było terminowo wprowadzić krajowe środki wsparcia w skoordynowany i skuteczny sposób, chroniąc przy tym równe warunki działania na jednolitym rynku.

Polskie środki pomocy

Polska zgłosiła Komisji program o wartości 836 mln euro przeznaczony na wsparcie sektora rolnictwa w kontekście inwazji Rosji na Ukrainę.

W ramach tego programu pomoc będzie miała formę dotacji bezpośrednich.

Środek będzie dostępny dla rolników prowadzących działalność w Polsce, którzy odczuli skutki wzrostu kosztów nawozów spowodowanego obecnym kryzysem geopolitycznym i związanymi z nim sankcjami.

Aby zrekompensować część wzrostu kosztów nawozów, kwalifikujący się beneficjenci będą uprawnieni do otrzymania pomocy w wysokości do 107 euro (500 złotych)* na hektar gruntów rolnych oraz do 53,5 euro (250 złotych)* na hektar użytków zielonych i pastwisk. Górnym pułapem pomocy będzie kwota odpowiadająca pomocy dla obszaru 50 hektarów.

Ocena Komisji

Komisja uznała, że program zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych kryzysowych ramach prawnych. W szczególności pomoc (i) nie przekroczy 35 tys. euro na beneficjenta; oraz (ii) zostanie przyznana najpóźniej do 31 grudnia 2022 r.

Komisja uznała, że zgłoszony przez Polskę program jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w tymczasowych kryzysowych ramach prawnych.

W związku z tym Komisja zatwierdziła środek pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.

Kontekst

23 marca 2022 r. Komisja przyjęła tymczasowe kryzysowe ramy prawne dotyczące pomocy państwa umożliwiające państwom członkowskim wykorzystanie elastyczności przewidzianej w przepisach dotyczących pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście inwazji Rosji na Ukrainę.

Tymczasowe kryzysowe ramy prawne przewidują następujące rodzaje pomocy, którą można przyznać państwom członkowskim:

• ograniczona kwota pomocy, w jakiejkolwiek formie, do 35 tys. euro dla przedsiębiorstw z sektora rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury dotkniętych kryzysem i do 400 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w pozostałych sektorach;
• wsparcie płynności w formie gwarancji państwowych i subsydiowanych pożyczek; oraz
• pomoc rekompensująca wysokie ceny energii. Pomoc, którą można przyznać w dowolnej formie, częściowo zrekompensuje przedsiębiorstwom, w szczególności energochłonnym użytkownikom energii, dodatkowe koszty wynikające z wyjątkowego wzrostu cen gazu i energii elektrycznej. Łączna kwota pomocy przypadająca na beneficjenta w żadnym momencie nie może przekraczać 30 proc. kosztów kwalifikowalnych i wynosi maksymalnie 2 mln euro. Jeżeli przedsiębiorstwo ponosi straty operacyjne, konieczna może być dalsza pomoc w celu zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej. W związku z tym w przypadku energochłonnych użytkowników intensywność pomocy jest wyższa, a państwa członkowskie mogą przyznać pomoc przekraczającą te pułapy – do 25 mln euro, a w przypadku przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorach i podsektorach, które szczególnie odczuły skutki kryzysu – do 50 mln euro.

Podmioty kontrolowane przez Rosję, które zostały objęte sankcjami, są wyłączone z zakresu stosowania tych środków.

Tymczasowe kryzysowe ramy prawne obejmują szereg zabezpieczeń, jak przedstawiono poniżej:

• proporcjonalność stosowanych metod, która wymaga, aby kwota pomocy przyznawana przedsiębiorstwom była uzależniona od skali prowadzonej działalności gospodarczej oraz stopnia podatności na skutki gospodarcze kryzysu;
• warunki kwalifikujące, na przykład zdefiniowanie energochłonnych użytkowników jako przedsiębiorstw, dla których zakup produktów energetycznych wynosi co najmniej 3 proc. wartości produkcji; oraz
• wymogi w zakresie zrównoważonego rozwoju – zachęca się państwa członkowskie, aby w kontekście przyznawania pomocy na dodatkowe koszty związane z wyjątkowo wysokimi cenami gazu ziemnego i energii elektrycznej rozważyły wprowadzenie, w sposób niedyskryminujący, wymogów dotyczących ochrony środowiska lub bezpieczeństwa dostaw. Tymczasowe kryzysowe ramy będą obowiązywać do 31 grudnia 2022 r. W celu zapewnienia pewności prawa, przed upływem tego terminu Komisja oceni, czy konieczne jest wydłużenie ich obowiązywania. Ponadto w okresie stosowania ram Komisja będzie weryfikować ich treść i zakres przedmiotowy, uwzględniając rozwój sytuacji na rynkach energii, innych rynkach środków produkcji oraz ogólną sytuację gospodarczą.

Tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa stanowią uzupełnienie szerokich możliwości państw członkowskich w zakresie opracowywania środków zgodnie z obowiązującymi unijnymi zasadami pomocy państwa. Przepisy UE w sprawie pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim na przykład wspieranie przedsiębiorstw mających problemy z płynnością i potrzebujących natychmiastowej pomocy. Ponadto art. 107 ust. 2 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zezwala państwom członkowskim na wypłacanie przedsiębiorstwom odszkodowań za szkody spowodowane bezpośrednio zdarzeniami nadzwyczajnymi, takimi jak te spowodowane przez obecny kryzys.

Ponadto 19 marca 2020 r. Komisja przyjęła tymczasowe ramy prawne w związku z pandemią koronawirusa, które zmieniano 3 kwietnia, 8 maja, 29 czerwca, 13 października 2020 r., 28 stycznia i 18 listopada 2021 r.

Wersja jawna decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA. 102555 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym konkurencji.

Więcej informacji na temat tymczasowych kryzysowych ram prawnych i innych działań podjętych przez Komisję w celu złagodzenia skutków gospodarczych inwazji Rosji na Ukrainę można znaleźć tutaj.

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 19 kwietnia 2022 r.