Międzynarodowy Dzień Kobiet 2022: Komisja proponuje ogólnounijne przepisy dotyczące zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej

Komisja Europejska proponuje dziś wprowadzenie ogólnounijnych przepisów dotyczących zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Proponowana dyrektywa będzie penalizować gwałt – w oparciu o kryterium braku zgody – okaleczanie żeńskich narządów płciowych oraz cyberprzemoc, obejmującą: udostępnianie intymnych obrazów bez zgody; cyberstalking; nękanie w internecie oraz nawoływanie do przemocy lub nienawiści przez internet. Nowe przepisy wzmacniają również dostęp pokrzywdzonych do wymiaru sprawiedliwości i zachęcają państwa członkowskie do ustanowienia mechanizmów pojedynczego punktu kontaktowego, w ramach którego wszystkie usługi wsparcia i ochrony byłyby zlokalizowane w jednym miejscu. Ofiary powinny mieć możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w ramach postępowania karnego. Proponowana dyrektywa wzywa również do zapewnienia odpowiedniej i wyspecjalizowanej ochrony i pomocy, na przykład w postaci bezpłatnych telefonów zaufania i centrów interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu. Przewiduje również ukierunkowane wsparcie dla grup o szczególnych potrzebach i grup zagrożonych, w tym dla kobiet uciekających przed konfliktami zbrojnymi.

Główne elementy proponowanych nowych przepisów:

  • **Penalizacja gwałtu, okaleczania żeńskich narządów płciowych i cyberprzemocy ** Komisja proponuje penalizowanie następujących przestępstw w całej UE: (i) zgwałcenie – w oparciu o kryterium braku zgody; (ii) okaleczanie żeńskich narządów płciowych; (iii) cyberstalking; (iv) udostępnianie intymnych obrazów bez zgody i cybernękanie; (v) nękanie w internecie; oraz (vi) nawoływanie do przemocy lub nienawiści przez internet.

Wniosek uzupełnia akt o usługach cyfrowych i umożliwia jego skuteczne stosowanie, definiując nielegalne treści internetowe związane z cyberprzemocą. Umożliwia również prowadzenie szybkich postępowań sądowych mających na celu sprawne usunięcie takich treści internetowych.

  • Procedury bezpiecznego zgłaszania i oceny ryzyka We wniosku zajęto się istniejącym nadal problemem zbyt niskiego poziomu zgłaszania przemocy wobec kobiet. W proponowanej dyrektywie wprowadza się nowe sposoby zgłaszania aktów przemocy, które uwzględniają aspekt płci, są bezpieczniejsze, łatwiejsze, bardziej dostępne – w tym przez internet – i przyjazne dzieciom. Specjaliści tacy jak pracownicy służby zdrowia i psychiatrzy nie byliby już związani reżimem poufności w odniesieniu do zgłaszania wszelkich uzasadnionych podejrzeń co do bezpośredniego zagrożenia poważną szkodą fizyczną. Władze byłyby również zobowiązane do przeprowadzania indywidualnych ocen ryzyka, po tym jak ofiara po raz pierwszy nawiąże z nimi kontakt, w celu oceny zagrożenia ze strony sprawcy. Na tej podstawie władze musiałyby zapewnić natychmiastową ochronę przez wprowadzanie nadzwyczajnego zakazu zbliżania się lub nakazu ochrony.

  • Poszanowanie prywatności pokrzywdzonych w postępowaniu sądowym i prawo do odszkodowania Komisja proponuje, aby dowody lub pytania dotyczące życia prywatnego ofiar, w szczególności ich historii seksualnej, mogły być wykorzystywane tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne. Osoby pokrzywdzone miałyby prawo dochodzić od sprawców pełnego odszkodowania, w tym zwrotu kosztów opieki zdrowotnej i usług wsparcia, rekompensaty za utracone dochody, a także odszkodowania i zadośćuczynienia za szkody fizyczne i psychiczne. Powinny też mieć możliwość uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienia w ramach postępowania karnego.

  • Wsparcie dla ofiar za pośrednictwem infolinii i centrów interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu Aby zaspokoić bardzo szczególne potrzeby ofiar przemocy seksualnej, Komisja proponuje, aby państwa członkowskie oferowały specjalne usługi, w tym centra interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu. Ofiary, które są szczególnie zagrożone przemocą, w tym kobiety uciekające przed konfliktami zbrojnymi, powinny otrzymać ukierunkowane wsparcie ze strony państw członkowskich. Krajowa infolinia służąca wspieraniu ofiar przemocy wobec kobiet i przemocy domowej powinna być dostępna całodobowo przez cały rok i powinna być bezpłatna. W przypadku gdy ofiarą jest dziecko, władze powinny zapewnić odpowiednie do wieku wsparcie w najlepszym interesie dziecka. Ofiary cyberprzemocy również będą uprawnione do odpowiedniego wsparcia, w tym porad na temat korzystania z pomocy prawnej i usuwania treści internetowych. W sprawach dotyczących molestowania seksualnego w miejscu pracy ofiarom i pracodawcom należy udostępnić zewnętrzne usługi doradcze.

  • Lepsza koordynacja i współpraca Państwa członkowskie powinny wymieniać się najlepszymi praktykami i konsultować się ze sobą w sprawach karnych, w tym za pośrednictwem Eurojustu i europejskiej sieci sądowej. Aby śledzić postępy w tej dziedzinie i monitorować sytuację we wszystkich państwach członkowskich, Komisja proponuje również nałożenie na państwa członkowskie obowiązku gromadzenia danych na temat przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, które będą następnie wykorzystywane w ogólnounijnym badaniu co pięć lat.

Sprawozdanie na temat równości płci za 2022 r.

Komisja publikuje dziś również roczne sprawozdanie Komisji Europejskiej na temat równości płci za rok 2022. W 2021 r. poczyniono istotne kroki w postaci wniosków ustawodawczych w dziedzinach przejrzystości wynagrodzeń i adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE, a także w zakresie nowego aktu o usługach cyfrowych, który pomoże chronić użytkowników w internecie. W grudniu 2021 r. Komisja zaproponowała włączenie do wykazu przestępstw UE także mowy nienawiści i przestępstw z nienawiści.

W sprawozdaniu wskazano również, że skutki pandemii w nieproporcjonalnym stopniu dotknęły kobiety. W ciągu 2020 r. udział kobiet w rynku pracy zmniejszył się o 0,5 % w porównaniu z rokiem 2019 – po dziesięciu latach stałego wzrostu. Przemoc wobec kobiet i przemoc domowa również są szeroko rozpowszechnione w UE, a pandemia spowodowała ich nasilenie, również w sieci.

Ze sprawozdania wynika również, brak przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej wiąże się z kosztem finansowym – szacuje się go na ok. 289 mld euro rocznie.

Wypowiedzi członków kolegium komisarzy:

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: Chcę, aby Europa stała u boku kobiet, dając im ochronę i wsparcie. Chcę społeczeństwa, w którym zapobiega się przemocy wobec kobiet, a gdy już ta przemoc się wydarzy – potępia się ją i ściga. Nadszedł czas na sprawiedliwość i równość. Dlatego też przedstawiamy dziś przepisy, które przyspieszą zmiany.

Wiceprzewodnicząca ds. wartości i przejrzystości Vera Jourová powiedziała: Zbyt wiele kobiet i dziewcząt cierpi z powodu gwałtów, nękania lub nadużyć. Nie ma na to miejsca we współczesnej Europie. Niestety sytuacja nie poprawia się wystarczająco szybko, a przemoc w internecie kwitnie. Dziś po raz pierwszy proponujemy ogólnounijne przepisy mające na celu zwalczanie przemocy wobec kobiet. Zapewni to ofiarom rzeczywiste narzędzia. Sprawców muszą spotkać konsekwencje za ich czyny.

Komisarz do spraw równości Helena Dalli dodała: Przemoc wobec kobiet bezpośrednio narusza równość płci, wpływając na zdolność kobiet do rozwoju i przewodzenia w społeczeństwie. Cel i zobowiązania Komisji są jasne. Dziś pracujemy nad kompleksowym wnioskiem ustawodawczym w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, jednocześnie przestrzegając standardów międzynarodowych. Dzięki temu wnioskowi zmienimy sytuację kobiet i dziewcząt w całej Europie.

Kontekst

Konieczność zapobiegania przemocy wobec kobiet i jej zwalczania, ochrony ofiar i karania sprawców została ogłoszona w wytycznych politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen jako jeden z najwyższych priorytetów Komisji i stanowi część strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025.

Przemoc wobec kobiet i przemoc domowa są rozpowszechnione w całej UE i szacuje się, że dotyczą jednej trzeciej kobiet w Unii. Co druga kobieta doświadczyła molestowania seksualnego. Co 20 kobieta zgłasza, że została zgwałcona. Nasila się również przemoc w sieci, skierowana w szczególności do kobiet w życiu publicznym, takich jak dziennikarki i polityczki. Połowa młodych kobiet doświadczyła cyberprzemocy ze względu na płeć. Kobiety doświadczają również przemocy w miejscu pracy: około jedna trzecia kobiet w UE, które spotkały się z molestowaniem seksualnym, doświadczyła tego właśnie w miejscu pracy.

Parlament Europejski, a także organizacje pozarządowe w całej UE i organizacje zajmujące się prawami ofiar wielokrotnie wzywały do przyjęcia przepisów dotyczących przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, a także ogólnie cyberprzemocy wobec kobiet.

W ramach bieżących prac Komisji na rzecz zwalczania przemocy ze względu na płeć i promowania równości oraz w ramach nowego programu finansowania „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” o wartości 1,55 mld euro, w 2022 r. na projekty dotyczące zapobiegania przemocy wobec kobiet i dzieci oraz jej zwalczania udostępniono 30,5 mln euro, a na projekty promujące pełne korzystanie przez kobiety z przysługujących im praw, wolność od stereotypów płciowych, równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, wzmocnienie pozycji kobiet i uwzględnianie aspektu płci – 6,8 mln euro.

Dodatkowe informacje

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 8 marca 2022 r.