Przestrzeń kosmiczna: UE zapoczątkowuje system łączności satelitarnej i ulepsza zarządzanie ruchem kosmicznym na rzecz bardziej cyfrowej i odpornej Europy

UE realizuje dziś swoje ambitne cele w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, przedstawiając dwie inicjatywy: wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie bezpiecznej łączności satelitarnej oraz wspólny komunikat w sprawie podejścia UE do zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej. Technologia kosmiczna jest niezbędna, jeśli chodzi o ułatwianie naszego codziennego życia i przyczynianie się do tworzenia bardziej cyfrowej, ekologicznej i odpornej przyszłości naszej planety. UE jako lidera w dziedzinie przestrzeni kosmicznej dysponuje unijnym programem kosmicznym, który już oferuje cenne dane i usługi na potrzeby szerokiego wachlarza codziennych zastosowań: od transportu, rolnictwa i reagowania kryzysowego po walkę ze zmianą klimatu, by wymienić tylko kilka z nich.

Jednak ze względu na nowe wyzwania i rosnącą konkurencję międzynarodową unijna polityka kosmiczna musi się stale rozwijać i być dostosowywana, jeżeli chcemy nadal swobodnie korzystać z możliwości, jakie stwarza przestrzeń kosmiczna. Przedstawione dzisiaj inicjatywy przyczynią się do ochrony skuteczności i bezpieczeństwa naszych obecnych zasobów, przy jednoczesnym rozwijaniu europejskiej nowoczesnej technologii kosmicznej z korzyścią dla naszych obywateli i naszej gospodarki.

Bezpieczna łączność satelitarna

W dzisiejszym cyfrowym świecie łączność oparta na infrastrukturze kosmicznej to strategiczny atut z punktu widzenia odporności UE. Wspiera bowiem naszą siłę gospodarczą, suwerenność cyfrową i konkurencyjność, nasze przywództwo cyfrowe i postęp społeczny. Bezpieczna łączność stała się dobrem publicznym dla rządów i obywateli Europy. W związku z tym Komisja przedstawia ambitny plan dotyczący unijnego systemu globalnej bezpiecznej komunikacji satelitarnej, który:

  • zapewni długoterminową nieprzerwaną dostępność na całym świecie bezpiecznych i racjonalnych pod względem kosztów usług łączności satelitarnej, będzie wspierać ochronę krytycznych infrastruktur, nadzór, działania zewnętrzne, zarządzanie kryzysowe i zastosowania, które mają kluczowe znaczenie dla gospodarki, bezpieczeństwa i obronności państw członkowskich
  • wesprze świadczenie przez sektor prywatny usług komercyjnych, które umożliwią dostęp do zaawansowanych, niezawodnych i szybkich połączeń obywatelom i przedsiębiorstwom w całej Europie, w tym w tzw. martwych strefach bez zasięgu, zapewniając spójność między państwami członkowskimi. Jest to jeden z celów proponowanej cyfrowej dekady do 2030 r. System zapewni również łączność na obszarach geograficznych o znaczeniu strategicznym (np. Afryka i Arktyka), w ramach realizacji unijnej strategii Global Gateway.

Zarówno potrzeby użytkowników z administracji rządowej, jak i rozwiązania w zakresie łączności satelitarnej szybko się zmieniają. Unijny system bezpiecznej komunikacji satelitarnej ma pomóc zaspokoić te rosnące i zmieniające się potrzeby, a ponadto będzie obejmował najnowsze technologie komunikacji kwantowej umożliwiające bezpieczne szyfrowanie. Będzie on opierał się na rozwoju innowacyjnych i przełomowych technologii oraz na wykorzystaniu środków ekosystemu New Space.

Całkowity koszt szacuje się na 6 mld euro. Wkład Unii do programu w latach 2022–2027 wynosi 2,4 mld euro według cen bieżących. Finansowanie będzie pochodzić z różnych źródeł sektora publicznego (wkłady z budżetu UE, państw członkowskich, Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA)) oraz inwestycji sektora prywatnego.

Inicjatywa ta w dalszej mierze zwiększy konkurencyjność unijnego ekosystemu kosmicznego, gdyż rozwój nowej infrastruktury pozwoli uzyskać wartość dodaną brutto w wysokości 17–24 mld euro oraz stworzy dodatkowe miejsca pracy w unijnym przemyśle kosmicznym i będzie mieć dalsze pozytywne skutki dla gospodarki za pośrednictwem tzw. sektorów downstream, które korzystają z innowacyjnych usług łączności. Również obywatele odnieśliby korzyści z przewagi technologicznej, niezawodności i efektywności operacyjnej takich usług łączności satelitarnej zapewniających szybkie połączenia internetowe w całej UE.

Zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej

W związku z gwałtownym wzrostem liczby satelitów na orbicie z powodu rozwoju technologii rakiet nośnych wielokrotnego użytku i małych satelitów oraz inwestycji prywatnych w przestrzeni kosmicznej, odporność i bezpieczeństwo zasobów kosmicznych UE i państw członkowskich są poważnie zagrożone. Zasadnicze znaczenie ma ochrona długoterminowej rentowności działań w przestrzeni kosmicznej poprzez zapewnienie bezpiecznego, chronionego i stabilnego środowiska kosmicznego. W związku z tym zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej staje się priorytetem polityki publicznej, co wymaga ze strony UE działania już teraz, wspólnie i na wielostronnym szczeblu, jeżeli chcemy zapewnić bezpieczne, chronione i zrównoważone wykorzystanie przestrzeni kosmicznej z myślą o przyszłych pokoleniach.

W tym kontekście we wspólnym komunikacie określono podejście UE do zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej. Celem jest opracowanie konkretnych inicjatyw, w tym działań i przepisów, które umożliwią wspieranie bezpiecznego, chronionego i zrównoważonego wykorzystania przestrzeni kosmicznej przy jednoczesnym zachowaniu strategicznej autonomii i konkurencyjności przemysłu Unii.

Podejście UE skupia się na czterech aspektach. Są to:

  • ocena wymogów cywilnych i wojskowych w zakresie zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej i skutków dla UE
  • zwiększenie naszych zdolności technologicznych do identyfikacji i śledzenia statków kosmicznych i śmieci kosmicznych
  • określenie odpowiednich ram normatywnych i ustawodawczych
  • ustanowienie międzynarodowych partnerstw w dziedzinie zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej oraz zaangażowanie na szczeblu wielostronnym.

Wypowiedzi członków kolegium komisarzy:

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager stwierdziła: Technologia kosmiczna ma zasadnicze znaczenie dla naszego codziennego życia i bezpieczeństwa. Dzisiejsze inicjatywy zapewnią ciągłą bezpieczną i skuteczną łączność. Przyniesie to korzyści zarówno obywatelom, jak i rządom. Technologia kosmiczna odegra kluczową rolę w transformacji cyfrowej Europy i sprawi, że będziemy bardziej konkurencyjni. Mam nadzieję, że podejście UE do zarządzania ruchem kosmicznym i technologii kosmicznej zagwarantuje bezpieczne i zrównoważone wykorzystanie przestrzeni kosmicznej w perspektywie długoterminowej.

Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josep Borrell powiedział: W przestrzeni okołoziemskiej porusza się więcej obiektów niż kiedykolwiek, co zwiększa złożoność i ryzyko związane z operacjami kosmicznymi. Aby poradzić sobie z tym globalnym wyzwaniem, proponujemy dziś podejście UE do zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej. Opracujemy konkretne zdolności, określimy normy, będziemy współpracować z kluczowymi partnerami i na wielostronnych forach, aby zapewnić bezpieczne, chronione i zrównoważone użytkowanie przestrzeni kosmicznej. I chociaż zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej to projekt cywilny, europejskie bezpieczeństwo i obrona zależą od bezpiecznego, chronionego i autonomicznego dostępu do przestrzeni kosmicznej.

Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, dodał: Przestrzeń kosmiczna odgrywa coraz większą rolę w naszym codziennym życiu, wzroście gospodarczym i wpływa na nasze bezpieczeństwo i znaczenie geopolityczne. Nasza nowa infrastruktura łączności poskutkuje szybkim dostępem do internetu, będzie wspomagać naszą obecną infrastrukturę internetową, zwiększy naszą odporność i cyberbezpieczeństwo i rozszerzy łączność na całą Europę i Afrykę. Będzie to prawdziwie ogólnoeuropejski projekt, dzięki któremu wiele naszych nowych przedsiębiorstw i Europa jako całość staną się liderem innnowacji technologicznych.

Kontekst

Obie przyjęte dziś inicjatywy to konkretne wyniki planu działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym, w którym wspomniano o tych dwóch sztandarowych projektach.

**Bezpieczna łączność **

W ramach wdrażania tej nowej inicjatywy dotyczącej wykorzystania przestrzeni kosmicznej w celu zapewnienia bezpiecznej łączności w całej Europie Komisja rozpoczęła w grudniu 2020 r. wstępne badanie systemu, aby przeanalizować aspekty techniczne i możliwe modele świadczenia usług.

W międzyczasie Komisja opublikowała dodatkowe zaproszenie, by włączyć również europejski ekosystem New Space do integrowania nowatorskich technologicznie i innowacyjnych pomysłów MŚP i start-upów. W grudniu 2021 r. udzielono dwóch zamówień, a wyniki trwających prac technicznych powinniśmy poznać do czerwca 2022 r.

Zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej

Już od 2016 r. Unia dysponuje zdolnością obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych, którą wdraża konsorcjum EU SST. Do tej pory ponad 130 organizacji europejskich z 23 państw członkowskich zarejestrowało się do celów korzystania z usług EU SST (zapobieganie kolizjom, analiza dotycząca fragmentacji, analiza dotycząca ponownego wchodzenia obiektów w atmosferę ziemską). Obecnie z usługi zapobiegania kolizjom korzysta ponad 260 satelitów UE, w tym floty Galileo i Copernicus.

W 2021 r. partnerzy EU SST wymienili między sobą 100 mln pomiarów za pośrednictwem swojej platformy udostępniania danych. Ostatnio usługa EU SST dotycząca fragmentacji potwierdziła wykrycie i monitorowanie śmieci kosmicznych pochodzących ze zniszczenia satelity na niskiej orbicie okołoziemskiej (COSMOS 1408) w następstwie testu systemów antysatelitarnych przeprowadzonego przez Rosję 15 listopada 2021 r.

Dodatkowe informacje

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 15 lutego 2022 r.