Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia mającego na celu wzmocnienie ochrony unijnych rolników w kontekście umowy o partnerstwie między UE a Mercosurem (EMPA).

Proponowane zabezpieczenia zapewniają gwarancje udzielone rolnikom w UE na podstawie wniosku ustawodawczego w sprawie EMPA, przesłanego państwom członkowskim UE przez Komisję w dniu 3 września. W praktyce zapewniają one rolnikom w UE dodatkową warstwę pewności wykraczającą poza starannie skalibrowane stopniowe wprowadzanie ukierunkowanych kontyngentów, które uzgodniono z Mercosurem w odniesieniu do przywozu w sektorach wrażliwych. W mało prawdopodobnym przypadku nieprzewidzianego i szkodliwego gwałtownego wzrostu przywozu z Mercosuru lub nieuzasadnionego spadku cen dla producentów unijnych, szybko i skutecznie uruchomione zostałyby środki ochrony.

Wniosek ustanawia procedury gwarantujące terminowe i skuteczne wdrożenie dwustronnych środków ochronnych w odniesieniu do produktów rolnych. Zawiera on również przepisy szczegółowe dotyczące niektórych wrażliwych produktów rolnych (wymienionych w załączniku do rozporządzenia), takich jak wołowina, drób, ryż, miód, jaja, czosnek, etanol i cukier.

Przepisy szczegółowe dotyczące produktów wrażliwych obejmują wzmocnione monitorowanie, wyraźne czynniki uruchamiające i szybkie reagowanie.

Wzmocnione monitorowanie

Komisja będzie systematycznie monitorować tendencje rynkowe dotyczące przywozu niektórych wrażliwych produktów rolnych w ramach umowy. Na podstawie tych wyników Komisja będzie co sześć miesięcy przesyłać Radzie i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie oceniające wpływ tego przywozu na rynki UE.

To regularne i szczegółowe monitorowanie umożliwi identyfikację wszelkich zagrożeń na wczesnym etapie oraz szybkie działania mające na celu zaradzenie potencjalnym negatywnym skutkom. Sprawozdania te obejmują rynek unijny oraz w stosownych przypadkach, również konkretną sytuację w jednym lub kilku państwach członkowskich.

Wyraźne wyzwalacze

Komisja zbada w pierwszej kolejności przypadki gwałtownego wzrostu przywozu lub spadku cen krajowych skoncentrowanych w jednym lub kilku państwach członkowskich.

Co do zasady Komisja rozpocznie dochodzenie, jeżeli ceny importowe z Mercosuru będą o co najmniej 10 proc. niższe niż ceny tych samych lub konkurencyjnych produktów z UE oraz jeżeli:

a) roczny przywóz produktu z Mercosuru na warunkach preferencyjnych wzrośnie o ponad 10 proc. lub

b) ceny importowe danego produktu z Mercosuru spadną o 10 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem.

Jeżeli w toku dochodzenia zostanie stwierdzone wystąpienie poważnej szkody (lub groźby jej wystąpienia), UE może tymczasowo wycofać preferencje taryfowe dotyczące produktów powodujących szkodę.

Szybkie reagowanie

Zgodnie z wnioskiem Komisja zobowiązuje się do:

• bezzwłoczne wszczęcie dochodzenia na wniosek państwa członkowskiego, jeżeli istnieją wystarczające powody;
• uruchomienie tymczasowych środków ochronnych w terminie nie dłuższym niż 21 dni od otrzymania wniosku w najpilniejszych przypadkach, jeżeli istnieje wystarczające ryzyko szkody;
• dążenie do zakończenia dochodzeń w ciągu 4 miesięcy (znacznie szybciej niż 12 miesięcy, na które w przeciwnym razie zezwoli EMPA).

Kontekst

Dwustronne klauzule ochronne zawarte w EMPA umożliwiają tymczasowe wycofanie preferencji taryfowych w celu przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom obniżek taryf. Wniosek przekłada tę klauzulę bezpośrednio na wiążące i możliwe do natychmiastowego wyegzekwowania prawo UE.

Opiera się ono na rozporządzeniu (UE) 2019/287, które wdraża klauzulę ochronną i inne mechanizmy umożliwiające tymczasowe wycofanie preferencji w niektórych umowach zawartych między Unią Europejską a niektórymi państwami trzecimi. Ze względu na wrażliwość związaną z handlem towarami rolnymi z krajami Mercosuru za odpowiedni uznano konkretny akt prawny.

Kolejne kroki

Rozporządzenie zaproponowane dziś przez Komisję będzie musiało zostać przyjęte przez Parlament Europejski i Radę w drodze zwykłej procedury ustawodawczej. Komisja wykazała się szybkim działaniem, proponując to rozporządzenie, i spodziewamy się, że współprawodawcy szybko je przyjmą, aby natychmiast z niego skorzystać.

Aby uzyskać więcej informacji

Propozycje EMPA

Teksty EMPA i iTA

Tekst proponowanego rozporządzenia

Załącznik

Źródło: Komunikat prasowy z dnia 9 października 2025 r.