W celu ochrony życia morskiego na wodach międzynarodowych powstaną morskie obszary chronione na dużą skalę.

Komisja Europejska przedstawia wniosek w sprawie włączenia do prawa UE przełomowego międzynarodowego porozumienia w sprawie różnorodności biologicznej poza jurysdykcją krajową (BBNJ), którego celem jest ochrona oceanów, przeciwdziałanie degradacji środowiska, walka ze zmianą klimatu i ograniczenie utraty różnorodności biologicznej. Pomoże to również państwom członkowskim we wdrażaniu ich systemów krajowych.

Podpisana przez przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen w imieniu Unii Europejskiej we wrześniu 2023 r. umowa ta – znana również jako Traktat o pełnym morzu – pomoże osiągnąć cele i założenia określone w globalnych ramach różnorodności biologicznej z Kunmingu/Montrealu. Obejmuje to ochronę co najmniej 30 proc. oceanów do 2030 r. oraz zwiększenie podziału korzyści z zasobów genetycznych i informacji o sekwencjach cyfrowych.

Chociaż prawo UE jest już w dużej mierze dostosowane do istotnych części BBNJ, proponowana dyrektywa pomoże państwom członkowskim we wdrażaniu wszystkich części umowy. Dyrektywa koncentruje się na następujących postanowieniach porozumienia BBNJ, przy jednoczesnym utrzymaniu obciążenia regulacyjnego na minimalnym poziomie:

W celu ochrony życia morskiego na wodach międzynarodowych powstaną morskie obszary chronione na dużą skalę.

• Przed zatwierdzeniem działań na wodach międzynarodowych państwa członkowskie będą musiały ocenić ich potencjalny wpływ na środowisko morskie (za pomocą ocen oddziaływania na środowisko). Proces oceny powinien zapewniać przejrzystość, rozliczalność, szeroki udział społeczeństwa i sprawiedliwe warunki dla wszystkich zaangażowanych stron oraz unikać nadmiernych obciążeń.
• Unijni naukowcy, w szczególności ci, którzy współpracują ponad granicami nad morskimi zasobami genetycznymi, otrzymają wsparcie poprzez ułatwienie dzielenia się zasobami genetycznymi. Zapewni to sprawiedliwy podział korzyści z morskich zasobów genetycznych i informacji o sekwencjach cyfrowych, zgodnie z Funduszem Cali COP16.

Przedstawiony dziś wniosek dotyczący dyrektywy będzie promował dobre rządy i zrównoważony rozwój oceanów, zgodnie z przyszłym Europejskim Paktem na rzecz Oceanów.

Uprości on również i ujednolici procesy administracyjne oraz zapewni równe warunki działania w UE.

Kolejne kroki

Wniosek dotyczący włączenia umowy w sprawie różnorodności biologicznej poza jurysdykcją krajową do prawa UE zostanie teraz omówiony przez Parlament Europejski i Radę.

Porozumienie BBNJ wejdzie w życie 120 dni po ratyfikacji i przedłożeniu dokumentów ratyfikacyjnych przez 60 państw. UE jest zdecydowana ratyfikować porozumienie BBNJ przed konferencją ONZ w sprawie oceanów, która odbędzie się w Nicei w czerwcu 2025 r.

Zaproponowana dyrektywa będzie musiała wejść w życie, zanim porozumienie BBNJ wejdzie w życie.

Kontekst

Obszary znajdujące się poza jurysdykcją krajową stanowią prawie dwie trzecie oceanów na świecie, w tym morza pełne i dno morskie. Obszary te są bogate w zasoby morskie i różnorodność biologiczną, co zapewnia istotne korzyści ekologiczne, gospodarcze, społeczne, zdrowotne, kulturowe, naukowe i w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego. Są one jednak pod rosnącą presją związaną z zanieczyszczeniem, nadmierną eksploatacją, zmianą klimatu i zmniejszającą się różnorodnością biologiczną, a zatem wymagają pilnej ochrony.

W odpowiedzi na te wyzwania 89 państw podpisało w 2023 r. traktat „Różnorodność biologiczna poza jurysdykcją krajową”.

Porozumienie BBNJ będzie dalej wdrażać istniejące zasady Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) w celu osiągnięcia bardziej całościowego i zrównoważonego zarządzania działaniami prowadzonymi na pełnym morzu. Kluczowe zasady obejmują współpracę, ochronę środowiska morskiego i przeprowadzanie wcześniejszych ocen skutków. Nowa umowa aktualizuje Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza w celu sprostania obecnym wyzwaniom i wspiera Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, w szczególności cel zrównoważonego rozwoju nr 14 („Życie pod wodą”).

Aby uzyskać więcej informacji

Link do dyrektywy

Strona internetowa Komisji poświęcona koalicji o wysokich ambicjach i negocjacjom BBNJ „Ochrona oceanów – czas na działania”

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 24 kwietnia 2025 roku.