Lublin otrzymał rekomendację dotyczącą przyznania tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2029 w Polsce – ogłosiła 25 września 2024 r. przewodnicząca zespołu ekspertów Suvi Innilä. Rekomendacja została wydana przez zespół niezależnych specjalistów, którzy ocenili wnioski czterech polskich miast zakwalifikowanych na tzw. krótką listę, tj. Bielska-Białej, Katowic, Kołobrzegu i Lublina.

Ogłoszona po raz pierwszy w 1985 r. inicjatywa Europejskich Stolic Kultury jest jednym z najambitniejszych przedsięwzięć kulturalnych w Europie, wymienianym wśród najbardziej cenionych przez Europejczyków działań UE. Po Krakowie w 2000 r. i Wrocławiu w 2016 r. ten prestiżowy tytuł trafi teraz do Lublina.

Projekt ma na celu umożliwić Europejczykom wzajemne poznawanie kultur, odkrywanie wspólnej historii i wartości, doświadczanie poczucia przynależności do tej samej europejskiej społeczności, umacnianie europejskich więzów oraz partnerstw kulturowych, a także akcentowanie roli kultury w rozwoju miast.

„Składam serdeczne gratulacje Lublinowi w związku z uzyskaniem tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2029. Projekt ten przyniesie społeczności miasta różnorodność europejskich kultur oraz bogactwo elementów kultury wspólnych nam, Europejczykom. Będzie także magnesem dla wielu gości z innych zakątków Europy i spoza jej granic. Europejskie Stolice Kultury jednoczą ludzi wokół takich ważnych wspólnych wartości jak wolność słowa, demokracja i pokój. Jestem pewna, że Lublin w pełni skorzysta z otwierających się przed nim możliwości.” – powiedziała po ogłoszeniu wyniku komisarz ds. innowacji, badań, kultury, edukacji i młodzieży Iliana Ivanova.

Kontekst

Zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady, regulującej działanie na rzecz Europejskich Stolic Kultury, status ten uzyskają w 2029 r. dwa miasta: jedno w Polsce i jedno w Szwecji.

Zgodnie z obecnym systemem wyłaniania Europejskich Stolic Kultury proces wyboru obejmuje dwa etapy: wybór wstępny, w wyniku którego sporządzana jest krótka lista miast kandydujących oraz wybór ostateczny, który dokonywany jest około dziewięć miesięcy później i skutkuje wydaniem rekomendacji dla jednego miasta. W dalszej kolejności zainteresowane państwo członkowskie oficjalnie wyznacza wybrane miasto.

Ubiegające się o tytuł miasta przygotowują program kulturalny o wymiarze europejskim. Powinien on angażować różne środowiska miasta i jego dzielnic i zachęcać do udziału gości z całego kraju i Europy. Program powinien przyczyniać się do rozwoju miasta w długoterminowej perspektywie. Kandydaci powinni ponadto wykazać, że dysponują poparciem właściwych publicznych władz lokalnych oraz potencjałem umożliwiającym realizację inicjatywy.

Wnioski rozpatrywane są przez zespół dwunastu niezależnych ekspertów. Dwoje spośród nich wyznaczają właściwe władze krajowe, pozostałych mianują instytucje i organy Unii Europejskiej: Parlament Europejski, Rada, Komisja oraz Komitet Regionów.

Polska otworzyła nabór zgłoszeń w listopadzie 2022 r. Do czasu jego zamknięcia 15 września 2023 r. wnioski złożyło dwanaście miast: Bielsko–Biała, Bydgoszcz, Jastrzębie–Zdrój, Katowice, Kielce, Kołobrzeg, Lublin, Opole, Płock, Pszczyna, Rzeszów oraz Toruń. Wstępny wybór przeprowadzono między 23 a 27 października 2023 r. podczas posiedzenia w Warszawie. Na krótką listę kandydatów trafiły Bielsko-Biała, Katowice, Kołobrzeg i Lublin. Na uzupełnienie wniosków miasta te miały czas do 1 sierpnia 2024 r. Posiedzenie dotyczące ostatecznego wyboru odbyło się 23-25 września 2024 r.

Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury noszą corocznie dwa lub trzy miasta. Oprócz Lublina w 2029 r. będzie to również miasto w Szwecji. Na krótkiej liście znalazły się tam Kiruna i Uppsala, a zwycięzcę poznamy w grudniu 2024 r.

W 2024 r. Europejskimi Stolicami Kultury są Bad Ischl (Austria), Bodø (Norwegia) oraz Tartu (Estonia).

Europejskie Stolice Kultury w kolejnych latach:

• 2025: Chemnitz (Niemcy) i Nova Gorica (Słowenia)
• 2026: Oulu (Finlandia) i Trenczyn (Słowacja)
• 2027: Lipawa (Łotwa) i Évora (Portugalia)
• 2028: Czeskie Budziejowice (Czechy), Skopje (Macedonia Północna) i Bourges (Francja).

Źródło: Komunikat prasowy Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej z dnia 25 września 2024 r.